nonpasaran

Sabit Disk Performansı Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar!

Mekanik sabit disklerde performansı etkileyen faktörler nelerdir?


Geçen gün sorulan bir soru bu yazıyı yazmama vesile oldu. Soruyu soran arkadaş; "Bana soranlara 1 TB yerine daha performanslı olması için 320 GB sabit disk öneriyorum" diye başlamıştı yazdıklarına. İşte o zaman böyle bir yazının gerekli olduğunu düşündüm ve yazılacaklar listesine ekledim. Umarım bu konuda doğru bilinen yanlışları bir nebze düzeltmeye yardımcı olur. Bu yazının tamamen mekanik diskler hakkında olduğunu ve SSD ünitelerini kapsamadığını özellikle belirteyim.


Makale boyunca kullanılan "Okuma" terimi Okuma/Yazma anlamında kullanılmıştır.

Dönüş hızı (RPM) yüksek olan sabit disk daha hızlı olur!


Doğru! Çünkü dönüş hızının yüksek olması durumunda veri okuyucu kafanın aynı sürede okuyacağı veri daha fazla olur. Nasıl 70 km/s ile giden bir araç birim zamanda 50 km/s ile giden bir araca göre daha fazla yol katediyorsa 7200 RPM dönüş hızına sahip bir sabit disk birim zamanda 5400 RPM bir sabit diskten daha fazla veri okuyacaktır. Alttaki resimdeki plakanın 5400 devirde dönerken kırmızı işaretli mesafeyi 1 sn. de katettiğini düşünelim. (Tabii gerçek değer çok çok daha düşüktür) Bunun anlamı kırmızı işeretli alandaki verinin okunma süresinin 1 sn. süreceğidir. Peki plakayı hızlandırırsanız ne olur?

Aynı mesafe daha çabuk alınacağından verinin okunma süresi azalır. Çünkü örneğin plaka 7200 devirde dönerse 5400 devirlik plakanın 1 saniyede kat ettiği yolu 0,75 sn.de katedecektir. Bu da buradaki verinin %25 daha hızlı okunacağı anlamına gelir.  Başka bir deyişle 5400 RPM ile dönen plakada birim zamanda 3 birim veri okunuyorken 7200 RPM ile dönen diskte 4 birim veri okunur.


SATA 2.0 (3.0 GBit/s) HDD'ler SATA 3.0 (6.0 GBit/s) HDD'lerden daha yavaştır!


Yanlış! SATA, PC ile sabit diskin iletişimini sağlayan bir arayüzdür. SATA 2.0 pratikte -üç aşağı beş yukarı- 275 MB/s veri aktarabilirken SATA 3.0 bunun 2 katı yani yaklaşık 550 MB/s veri akatarabilir. Şimdi olayı daha iyi anlatabilmek için örneklendireyim;

Sabit diski bir çeşme, SATA arayüzünü bir hortum ve bilgisayarı da havuz olarak düşünün. Bu çeşme ve hortum ile havuzu doldurmak zorundasınız. Elinizde 2 çeşit hortum var. Biri (SATA 2) saniyede 1 litre su akışını başarabilirken diğeri (SATA 3) saniyede 2 litre su geçirebiliyor. Çeşmeniz ise saniyede yarım litre su sağlayabiliyor. (HDD) Bu durumda havuzumuzu (100 Litre olsun) ince hortumu kullanırsak kaç saniyede kalın hortumu kulanırsak kaç saniyede doldururuz?


Cevap doğal olarak -hangi hortumu kullanırsanız kullanın- "200 saniye" olacaktır. Çünkü çeşmeniz size  saniyede yarım litre su sağladığı için -saniyede yarım litreden az kapasitesi olan bir hortum takmadığınız sürece- hortumunuzun kalınlığının hiçbir önemi yoktur.

Tekrar gerçeğe dönersek: Günümüzde son kullanıcıya satılan 2.5" sabit disklerin performansları 100 MB/s civarında. Masaüstü disklerin bile hızı taş patlasın 150 MB/s civarında. Peki SATA 2.0'ın hızı ne kadardı?: Yaklaşık 275 MB/s!
Dolayısıyla HDD'lerin hızı bu düzeyde kaldığı sürece bir HDD'yi ha SATA 2 bağlamışsınız ha SATA 3 bağlamışsınız hiçbir şey farketmez. Hatta SATA 15'i bile icat etseniz 1 tık dahi performans artışı olmaz. Ayrıca SATA 2 ile SATA 3 arayüzü tamamen birbirine uyumludur yani bir HDD'nin üzerinde SATA 3.0 yazması tamamen sizi kandırmaya yöneliktir.

Tampon bellek büyüdükçe performan artar!


Yanlış! Tampon belleğin çok olmasının fark yaratacağı durumlar son derece azdır. Genel olaral 16 MB'lık bir tampon bellek yeterlidir. Bundan fazlası bir performans artısı sağlamaz aksine cebinizi boşaltır. Teknik ayrıntısına çok fazla girmeye, bundan dolayı böyledir diye ahkam kesmeye gerek yok. Internette farklı tampon belleklere sahip disklerin testlerini bulabilirsiniz. Aralarında anlamlı farklar olmadığını (Diğer özelliklerinin tamamen aynı olması durumunda) göreceksiniz.

320 GB 7200 RPM bir disk 1 TB 7200 RPM diskten daha performanslıdır!


Yanlış! "Aynı plaka sayısına sahip 2 diskte kapasite farkı varsa bu neden ileri gelir?"
Öyle ya plaka büyüklüğünü dolayısıyla alanını artıramazsınız, plaka sayısını arttırmanın da bir sınırı var? O zaman tek yapabileceğiniz birim alana yazılabilecek maksimum veriyi arttırmak. Buna Veri yoğunluğu (Areal Density) deniyor ve inç kare (Yaklaşık 2.54 cm²) plaka yüzeyinde depolanabilen maksimum veriyi ifade ediyor. Şu anda en gelişmiş prototip disklerde bu değer 1.32 Tbpsi (İnç² de 1.32 TB veri) civarında. Bunun neden performansı arttırdığını anlamak için ise üstte kullandığım resme geri dönelim.

5400 RPM diskte kırmızı çizgili alan 1 sn.de okunuyor, 7200 RPM diskte ise 0.75 sn.de okunuyordu. (Rakamların uydurma olduğunu daha önce belirtmiştim) Bu alanında bir inç² olduğunu varsayalım. Sıradan bir 2.5" diskte veri yoğunluğu 400 Gbpsi civarıdır. Bahsettiğim diskte ise bu değer 1.32 Gbpsi idi. Yani aynı diskte farklı veri yoğunlu olan plakalar kullanarak 3 kattan fazla hız artışı sağlamak mümkün.

Masaüstü sabit diskleri (3.5") dizüstü bilgisayar disklerinden daha performanslı ve daha sağlamdırlar!


Doğru! Bunun 2 sebebi var: Diskin boyutu küçüldükçe içindeki parçalar hassaslaşıyor dolayısıyla 2.5" diskler daha narin oluyor. İkinci sebep ise masaüstü bilgisayar kasalarının çalışırken darbe alma olasılığının çok daha düşük olması. Bu olasılık dizüstü bilgisayarlarda yüzlerce kez daha fazla.

Diskin bazı yerleri yavaş bazı yerleri hızlıdır!


Doğru! Ve bu çok önemlidir. Burada bütün detayları ile anlattım: Bilgisayarlarda Tanımlanamayan Yavaşlık Problemleri ve Yanlış Disk Yapılandırılmaları

Disk Sağlığı

Disklerin performansını belirleyen daha doğrusu gerçek performanlarının altında çalışmalarının en önemli sebebi disk sağlığının yerinde olmaması. Disk sağlığı 2 şekilde bozulabiliyor;


  1. Yazılımsal olarak

Sabit diske yazılan veriler zamanla parçalanırlar. Bu da disk kafasının aynı miktar veri için çok daha fazla hareket etmesi anlamına gelir. Bu diskin hem performansını hem de ömrünü azaltır. Verilerin parçalanmasını burada "Hard Disk Bakımı" başlığı altında detaylıca anlattım. Vaktiniz varsa mutlaka okuyun.

  1. Donanımsal olarak

  • Bilgisayarınız son zamanlarda geç tepki vermeye mi başladı? 
  • Sık sık donup kalıyor sonrasında normale mi dönüyor?
  • Bilgisayarınızın açılması/kapanması çok uzun süreler mi almaya başladı? 
  • Windows kurulumu yapmaya kalktığınızda saatlerce mi sürüyor?
  • Diskinizden garip sesler mi geliyor? (Her disk çalışma esnasında bir ses çıkarır. Bu son derece normaldir. Burada bahsedilen normalin dışında sesler)

Eğer bu belirtilerin bir veya birkaçı bilgisayarınızda mevcutsa size kötü bir haberim var: %99 diskinizin işi bitmiş!

Bu düşündüğünüzün aksine dizüstü bilgisayar kullanıcılarının çok sık karşılaştıkları bir problem. Sebebi ise dizüstü bilgisayarın aslında çok da taşınabilir olmamasında yatıyor. Bir bilgisayar kapalı iken preste ezmediğiniz sürece diskine kolay kolay zarar veremezsiniz çünkü sabit diskler oldukça sağlam üretilirler. Çalışmadıkları zamanlarda da okuyucu kafayı taşıyan kol park halindedir. Altta hem gerçek halini hem canlandırmasını görüyorsunuz;



Ancak disk çalışırken bir sorun var: Plaka ile okuyucu kafa birbirine o kadar yakın ki insanın hayal etmesi oldukça zor. Altta, disk ve ondan verileri okuyan okuyucu kafa arasındaki mesafenin bir canlandırmasını görüyorsunuz. (İnceleyince nasıl olup ta bozulduklarına değil bozulmadıklarına şaşıracaksınız.) Gördüğünüz gibi okuyucu kafa aklın alamayacağı kadar diske yakın çalışıyor; (İnsan saçının çapı yaklaşık 40 000-60 000 nm'dir. Günümüz disklerinde disk ile okuyucu kafa arasındaki mesafe ise sadece 10 nm'dir!)


Şimdi dizüstü bilgisayarınızı çalışır durumda iken hafifçe bir yere çarptığınızı düşünün! Bu bile çok önemli verilerinizi barındırdığınız diskinizin bir anda kullanım dışı kalmasına sebep olabilir. Bu yüzden dizüstü bilgisayarınızı çalışırken mümkün olduğunca taşımayın. Taşıyorsanızda darbe almamasına (Çok küçük bile olsa) özen gösterin.

Peki diskimin sağlam olup olmadığını nasıl anlarım?

Eğer üstte sıraladığım belirtiler varsa diskinizde bir sorun olup olmadığını S.M.A.R.T. (Self Monitoring Analysis Reporting Technology) değerlerine bakarak anlayabilirsiniz.  S.M.A.R.T. yeni nesil bütün sabit disklerde kullanılan bir teknolojidir. Diskin kendi kendini analiz etmesine ve işletim sistemi aracılığı ile kullanıcıya rapor vermesine yarar. Bu raporu görmenizi sağlayan pek çok 3. parti araç var. Ben bir tanesini önereyim ama tabii ki istediğiniz aracı kullanabilirsiniz: HDTune 

Programın deneme sürümünü indirip kurduğunuzda Health sekmesine bakarsanız S.M.A.R.T. değerlerini görebilirsiniz. Bütün değerlerin "ok" olması gerekiyor. Sarı veya kırmızı renklerle vurgulanmış hatalar varsa tavsiyem işletim sistemini kapatmadan verilerinizi yedekleyin.


-Hata alınan  S.M.A.R.T. değerine bağlı olarak- Hata veren bir diski daha uzun zaman kullanabilirsiniz ama hiçbir garantisi yoktur. 1 saat sonra çökme ve bir daha hiç çalışmama ihtimali de vardır.

Yorumlar

Twitter

Facebook

İzleyiciler

Rastgele

item