SSD (Solid State Drive) Hakkında Her şey VII : Maksimum Performans için Ayarlama; SSD Optimizasyonu
https://www.enpedi.com/2012/09/ssd-solid-state-drive-hakknda-hersey.html
Bu sorunun cevabı Windows 7 veya 8 kullanıyorsanız hem evet hem hayır. Hayır, çünkü bu işletim sistemleri varsayılan olarak SSD ünitelerini tanıyarak gerekli ayarlamaları yapıyorlar. Evet, çünkü yine de bazı ayarları -doğru olup olmadıklarını anlamak adına- kontrol etmek ve ekstra bir kaç ayar yapmak gerekebiliyor..
Windows Vista ise tam SSD desteğine sahip değil. Bu yüzden bütün ayarları yapmanız gerekir. Ama şiddetle Windows 7 veya Windows 8'e terfi etmenizi öneririm. Windows XP için ise konuşmaya gerek yok. SSD ve Windows XP bir arada olmaz!
- Giriş: Neden SSD?
- SSD Ünitelerinin Yapısı ve Çalışma Mantığı
- Write Amplification Fenomeni
- Performansı Doğru Algılama ve SSD Seçimi
- Montaj, İşletim Sistemi Kurulumu ve Optik Sürücüye 2. Disk Sürücü Montajı
- Secure Erase
- Maksimum performans için ayarlama: SSD optimizasyonu
- Özet: Sık sorulan sorular ve cevapları
- EK 1: OCZ Toolbox ve Linux based Tools ile Firmware Güncelleme
Daha ilk bakışta SSD ünitelerinin HDD ünitelerinden farkı nedir diye sorsak alacağımız cevap muhtemelen 3 ana konuda toplanırdı:
1- Performans
2- Kapasite
3- Ömür
Bunları şimdiye kadar olan yazılarda anlattm zaten. Ama bu farklılıklara, SSD ünitesini kullanan kullanıcı profili eklendiğinde sabit bir şekilde şunları yapmanız yeterli demek mümkün değil. Bu yüzden SSD kullanımı üzerine yapılabilecek ayarları sınıflandırdım ve her ayarın başına renk kodları koydum. Bu renk kodlarına bakarak hangi iyileştirmenin/ayarın size uygun olduğunu daha kolay anlayabilirsiniz. Şimdi bu renk kodlarını ve anlamlarını görelim;
| Mutlaka uygulanması gereken ayarlar | |
| İşletim sisteminin disk kullanımını azaltan dolayısıyla SSD ünitesinin ömrüne etki eden ayarlar | |
| SSD ünitenizin kapasitesini tutumlu kullanmak için yapılabilecek ayarlar. | |
| SSD performansını attıracak ayarlar | |
| Windows performansını attıracak ayarlar |
Her maddenin yanında yer alan kodlara göre, SSD ünitenizin kapasitesine göre ve kullanım alışkanlıklarınıza göre dilediğiniz maddeleri uygulayabilirsiniz. Kırmızı olanlar dışında bütün maddeler opsiyoneldir ve uygulanıp uygulanmaması tamamen size bağlıdır.
Her ne kadar bütün ayarlar güvenilir ve sorunsuzca uygulanabilen ayarlar olsa da her ihtimale karşı bir sistem yedeği almanızda fayda var. Uyarıldınız!
- Windows 7 : Sitem Yansıması Yedeği (İmaj) Oluşturmak
- Windows 8 ve 10: Sistem Görüntüsü (Disk İmajı) Oluşturmak
- Acronis True Image: Tüm Kullanım Senaryoları
SDD kullanıyorsanız işletim sisteminiz Windows 8.1 veya Windows 10 olmalı. Daha düşük sürümlerde SSD ünitenizden optimum performansı alamazsınız.
SSD ünitenizin SATA çalışma modu AHCI olmalı. Kurulumdan önce BIOS'a girerek SATA modunu AHCI yapabilirsiniz. AHCI olarak bir ayar bulamazsanız SATA Operation Mode yada benzeri bir ayar arayın. Bunun Enhanced olarak ayarlı olması gerekiyor. Compatible olan diğer ayar seçeneği IDE emülatörünü devreye sokar bunu seçmeyin.
Son yıllarda çıkan özelikle dizüstü bilgisayarların BIOS'unda AHCI ile ilgili bir ayar bulunmayabiliyor. Bunun sebebi eski bilgisayarların BIOS'una koyulan IDE seçeneğinin artık yeni bilgisayarlar için gereksiz olması. Yani AHCI ile ilgili bir ayar yoksa bilgisayarınızda varsayılan olarak AHCI etkin ve değiştirilemiyor demektir.
Eğer hali hazırda zaten kurulu bir Windows'unuz varsa AHCI modunu kullanıp kullanmadığınızı BIOS'tan kontrol edin ardından eğer aktif değilse linkteki talimatlara uyarak etkinleştirin;
- AHCI :Windows 7'de Kurulumdan Sonra Etkinleştirmek
- AHCI :Windows 8'de Kurulumdan Sonra Etkinleştirmek
Windows 10 kullanıyorsanız buna gerek yok. Windows 10, SSD ünitelerini algılayabiliyor ve TRIM komutunu kendiliğinden etkinleştiriyor.
Çipset sürücüsü olarak Msahci (Windows 7'nin varsayılan AHCI sürücüsü) yada Storahci (Windows 8 ve 10'un varsayılan AHCI sürücüsü) kullanıyorsanız herhangi birşey yapmanıza gerek yok. Windows güncelleme yeni sürücü olduğunda güncelleyecektir.
Ancak Intel® Rapid Storage Technology (Intel® RST) kullanıyorsanız güncel sürümün yüklü olduğundan emin olun. Bunu anlamak için ise Intel'in sunduğu güncel sürücü ile kendi sürücünüzü karşılaştırın. Kendi sürücünüzün sürümünü Aygıt Yöneticisi'nde görebilirsiniz;
Masaüstü çipsetleri için sık sık sürücü güncelleniyor. Intel'in İndirme Merkezinde "Intel® Rapid Storage Technology" şeklinde arama yaparak kontrol edebilirsiniz. Ayrıca anakartınızın üreticisinin sunduğu sürücüleri de kontrol edebilirsiniz.
Mobil çipsetler (Dizüstü Bilgisayarlarda kullanılanlar) ise o kadar sık güncellenmiyor. An itibari ile (Nisan 2017) en güncel sürüm 15.2.0.1020 ve buradan indirebilirsiniz.
"Aralarında performans farkı var mı?" sorusu aklınıza gelebilir. Msahci ve Storahci tamamen aynı sürücüler sadece isim değişti. Bu yüzden aralarında fark yok. Windows'un varsayılan sürücüleri ile iaStor (Intel® Rapid Storage Technology'nin sürücüsü) arasında da aon kullanıcının fark edebileceği performans farkları yok. Ancak daha sık güncelleniyor olması nedeniyle Intel® Rapid Storage Technology'yi tercih etmenizi tavsiye ederim. Ben de iaStor'u kullanıyorum.
Eğer SSD sürücüsü kullanıyorsanız kesinlikle 3. parti bir disk birleştirme aracı kullanmayın. Windows'un kendi Disk Birleştirme Aracı'nı ise devre dışı bırakın. (Windows 7 kullanıyorsanız)
Bunun sebebi SSD ünitelerinin, HDD'ler için çok önemli olan disk birleştirme işlemine ihtiyaç duymamalarıdır. Bir SSD ünitesinde verinin parçalanmış olmasının HDD'lerde olduğu gibi performansa negatif bir etkisi olmaz.
Windows 7'de Disk Birleştirme aracını kapatmak için buradan yararlanabilirsiniz. Windows 8 ve 10'da ise Sürücüleri En İyi Duruma Getir aracı SSD tipi sürücüleri otomatik olarak tanıdığı ve buna uygun olan ayarları otomatik olarak yaptığı için herhangi bir ayar yapmanıza gerek yoktur. Bununla ilgili daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz..
Windows depolama birimleriyle çalışırken çeşitli yöntemler kullanır. Bu yöntemlerin kiminde veri aktarım hızı önemli iken kiminde verilerin güvenli olarak aktarılması önemlidir. Eğer Notebook veya sürekli bir güç kaynağı ile enerji kesintilerinden korunan bir Masaüstü Bilgisayar kullanıyorsanız bu veri transfer ilkesini en yüksek veri aktarım hızını elde edecek şekilde yapılandırabilirsiniz: Windows 8 ve 10 - Windows 7
Dizin oluşturma, Windows'un bilgisayarınızdaki en yaygın dosyalarda hızlı arama gerçekleştirmek için kullandığı bir tekniktir. Ancak SSD tipi sürücülerde erişim hızları sıfıra yakın olduğu için dizin hizmetini devre dışı bırakmanın arama performansına hiçbir etkisi olmaz. Aksine diskinizi ekstra yazma işlemi yükünden kurtaracağı için hem kapasite hem de ömür açısından SSD ünitenize olumlu etkisi olacaktır. Windows 7 - Windows 8 ve 10
Superfetch (Hızlı Getirme) kullanıcının kullanım alışkanlıklarını kaydederek sistem belleğini (RAM) bu yönde optimize eder. Yani sistem belleğine ilk yüklenen veriler kullanıcının kullanım alışkanlıklarına göre sıkça ihtiyaç duyduğu verilerdir. Sık kullandığınız bir programın hızlı, ender kullandığınız bir programın yavaş açılmasının sebebi de budur. Siz sık kullandığınız bir programı açtığınızda, O, sabit diskten yüklenmek yerine çoktan sistem belleğine yüklenmiş ve sizi bekliyor olacaktır. Ancak SSD kullanıyorsanız bu fonksiyon çok da gerekli değildir. Aksine gereksiz okuma yazma işlemi yaparak SSD ömrünü aşağı çekecektir. Devre dışı bırakmak için: Windows 7 - Windows 8 ve 10
Sistem koruması, bilgisayarınızın sistem dosyaları ve ayarları hakkında düzenli olarak bilgi oluşturan ve bu bilgileri kaydeden bir özelliktir. Bu bilgiler Sistem Geri Yükleme Noktası adıyla kaydedilir ve sistemde bir sorun olması durumunda sisteminizi düzgün çalıştığı önceki tarihlere geri yüklemenizi sağlar. Daha ayrıntılı bilgi linklerde var bu yüzden ayrıntılı anlatmaycağım. Olaya SSD kullanımı açısından bakarsak;
Sistem geri yükleme noktalarının oluşturulması her önemli sistem olayında tekrarlanır. Bu yüzden bu tip olaylardan önce (Örneğin 3. parti bir program kaldırmak, yüklemek) sistem geri yükleme noktası oluşturulur. Bu sizi yavaşlatır, SSD sürücünüzde yer kaplar, SSD sürücünüzün daha çok çalışmasına sebep olduğu için ömründen azaltır.
Böyle anlatınca hemen iptal edeyim o zaman diyebilirsiniz ama öncelikle uyarayım: Bunu yaparsanız genel sistem sorunlarında başvuracağınız en kolay ve etkili çözümlerden birini kaybetmiş olursunuz. Artık kapatıp kapatmamak size kalmış. Ama en azından buraya ayrılan alanı azaltabilirsiniz... Windows 7 - Windows 8 ve 10
Notebook'lar gibi pil ile çalışan ve güç tasarrufunun çok önemli olduğu cihazlarda sabit disk belli bir süre kullanılmadığında kapatılır. Kullanıcı tekrar bilgisayarla etkileşime girdiğinde ise başlatılır. Bunun amacı ise belirtiğim gibi tamamen güç tasarrufu amaçlıdır ama takılmalara sebep olabilir. Devamı için: Windows 7 - Windows 8 ve 10
Windows her kapanış esnasında sanal belleği siler. Bunun sebebi tamamen güvenlikle alakalıdır ama bu sistemin kapatılma süresini de uzatır. Daha fazla bilgi için: Windows 7 - Windows 8 ve 10
Eğer yeterli belleğiniz varsa (Min. 4 GB) sanal bellek oluşturmayı devre dışı bırakarak disk aktivitesini azaltabilir; Sistem belleğini (RAM) daha çok kullanırken, -SSD'de olsa sistem belleğine (RAM) göre çok çok daha yavaş olan- sabit diskinizi daha az kullanarak genel sistem performansını arttırabilir; Sistem belleğiniz (RAM) kadar disk alanını geri kazanabilirsiniz; Windows 7-8
Eğer kullanmıyorsanız Hazırda Beklet modunu devre dışı bırakmak hard diskinizde yaklaşık olarak bilgisayarınızda var olan Ram miktarı kadar boş alan kazandıracaktır: Windows 7 - Windows 8 ve 10
Sabit diskinizdeki zamanla çöp dosyalar birikir. Programlar çalışırken geçici dosyalar oluştururlar ve bunlarla işleri bittiğinde bazen bunlar silinmez. Zamanla bu dosyalar sabit diskte hatırı sayılır yer kaplamaya başlarlar.Bunları silmek sisteminizi rahatlatacaktır. 3. Parti programlar (Ccleaner gibi) kullanabileceğiniz gibi Windows'un kendi disk temizleme aracını da kullanabilirsiniz: Windows 7 - Windows 8 - Windows 10
- SSD kullanıyorsanız bahsettiğim makaledeki ayarları değil buradakileri uygulayın.
- HDD kullanıyorsanız bahsettiğim makaledeki ayarları kullanmaya devam edin.
Windows açılış ekranındaki animasyonu iptal ederek sistemin yüklenme süresini bir kaç saniye kısaltabilirsiniz: Windows 7 - Windows 8 ve 10
Microsoft, Windows 7'de Windows Vista'dan farklı olarak -gelen baskıların da sonucunda- bazı standart Windows parçalarını da "Windows Özellikleri" olarak nitelendirdi ve gerektiğinde devre dışı bırakma şansı verdi. Kullanmadığınız Windows Özellikleri'ni kapatarak sistem kaynaklarınızı daha verimli kullanabilirsiniz; Window 7 - Windows 8 ve 10
Windows 7'de imleci bir menünün üzerine getirdiğinizde çeşitli şekillerde tepki verir. (Bir alt menü açılır,slayt görüntülenir, bir pop-up pencere açılır vs.)Varsayılan olarak bu 400 milisaniyedir. Bu süreyi azaltarak bu tepkilerin açılma süresini azaltabilir ve çalışmalarınızı hızlandırabilirsiniz. Window 7 - Windows 8
Windows 7'de fareyi herhangi bir objenin üzerine götürdüğünüzde açıklaması veya küçük bir önizleme resmi çıkar. Fakat bu fareyi üzerine getirir getirmez olmaz, bir gecikme zamanı vardır. Bunu azaltarak çalışma hızınızı arttırabilirsiniz. Window 7 - Windows 8 ve 10
Sisteminizde birden fazla kullanıcı varsa oturum açma ekranını bypass edebilir ve belli bir hesabın otomatik olarak açılmasını sağlayabilirsiniz: Window 7 - Windows 8 ve 10
Eğer uyku modunu sık sık kullanıyorsanız ve bilgisayarınız yabancıların ulaşamayacağı bir yerde ise veya içinde sizi sıkıntıya sokacak kişisel verileriniz yoksa Windows'un varsayılan ayarı olan uyku modundan çıkışta oturum açma şifrenizi sormasını iptal edebilir ve her seferinde şifre girip oturum açmaktan kurtulabilirsiniz: Window 7 - Windows 8 ve 10
Program Uyumluluk Yardımcısı arka planda çalışan ve başlatılan her türlü programın uyumluluk sorunu olup olmadığını gözetleyen bir sistem aracıdır. Bu aracı kapatmak daha hızlı ve performanslı bir bilgsayar isteyen ileri seviye kullanıcılar ve sistem yöneticileri için kullanışlı olabilir: Windows 7 - (Windows 8 ve 10 için bu optimizasyonu uygulamayın)
Sonraki bölüm:
